8.03.2020
W walce z epidemią rząd Izraela sięga po radykalne środki: wywiad otrzymał prawo gromadzenia i analizowania danych z telefonów komórkowych obywateli. Parlamentu nie pytano, opozycja jest oburzona.
Izraelu wygląda to dziś tak: niemal codziennie około godziny dwudziestej – w czasie, gdy najwięcej ludzi ogląda wiadomości telewizyjne – premier Benjamin Netanjahu zwraca się do społeczeństwa i obwieszcza najnowsze działania rządu w walce z pandemią. Wśród licznych decyzji, które Netanjahu zapowiadał w minionych dniach, była i ta, że rząd planuje inwigilację telefonów komórkowych obywateli: krok, który w innych okolicznościach powinien zostać zaakceptowany przez parlament.
We wtorkowy poranek, 17 marca, okazało się, że sprawa jest już przesądzona: w środku nocy rząd zezwolił służbie wywiadowczej Shin Bet – zajmuje się ona wywiadem i kontrwywiadem na terenie Izraela oraz ziem palestyńskich – na gromadzenie danych z telefonów komórkowych milionów obywateli w Izraelu i na Zachodnim Brzegu Jordanu; rozporządzenie to działa również wstecznie.
W oparciu o uzyskane w ten sposób informacje wywiad ma tworzyć tzw. profile mobilności osób zainfekowanych i w ten sposób identyfikować osoby, które w krytycznym czasie mogły znajdować się w pobliżu zainfekowanych. Wywiad przekazuje następnie takie informacje do ministerstwa zdrowia, które informuje te osoby i wzywa je, by poddały się testom lub dwutygodniowej przymusowej kwarantannie w domu. Kto nie zastosuje się do takiego wezwania, temu grozi kara nawet wielomiesięcznego więzienia.
W ostatnim czasie Korea Południowa, Tajwan, Chiny czy Singapur sięgały po podobne – a po części jeszcze bardziej drastyczne – narzędzia inwigilacji obywateli, aby zapobiec rozprzestrzenianiu się koronawirusa.
Pytania o podstawę prawną
W swoim wystąpieniu Netanjahu podkreślał, że Izrael jest demokracją, w której musi zostać zachowana równowaga między prawami obywateli a interesem publicznym.
Podstawą rozporządzenia jest ustawa o zwalczaniu terroryzmu z 2002 r., która umożliwia Shin Bet bezpośredni dostęp do danych z telefonów komórkowych. Jednak ustawa przewiduje, że w takich wypadkach konieczna jest zgoda komisji parlamentu (Knesetu) i sędziego. Wydając swoje rozporządzenie, rząd Netanjahu obszedł oba te zastrzeżenia.
Opozycja i organizacje obywatelskie ostro skrytykowały decyzję rządu; mowa jest o „niebezpiecznym precedensie”. Koalicja Niebiesko-Biała, centrowy sojusz partii opozycyjnych, zarzuciła Netanjahu, że chce zagarnąć jak najwięcej władzy. „Jesteśmy w momencie nadzwyczajnym i niestety konieczne są nadzwyczajne działania, by ratować życie” – przyznał Benny Gantz, szef tej koalicji, zaznaczając jednak, że niedopuszczalne jest tak daleko idące poszerzanie uprawnień władzy bez zachowania jakiejkolwiek kontroli.
Od ponad roku Netanjahu pełni funkcję premiera jedynie komisarycznie; przyczyną jest niemożność – mimo trzykrotnych wyborów – sformowania większościowej koalicji ani przez jego Likud, ani przez opozycję. Od minionego poniedziałku misja tworzenia nowego rządu ponownie jest w rękach Gantza. Lider Niebiesko-Białych zapowiedział, że jego partia będzie nalegać, aby komisja Knesetu ds. zagranicznych i obrony została natychmiast włączona w procedurę wydawania zezwoleń na taką inwigilację obywateli.
Kraj w kwarantannie
Netanjahu odrzuca krytykę, wskazując na sytuację kryzysową w kraju. Do wtorkowego popołudnia władze zidentyfikowały 324 Izraelczyków i 41 Palestyńczyków na okupowanym Zachodnim Brzegu, którzy zachorowali na Covid-19; zgonów dotąd nie było. Netanjahu argumentował, że ponieważ pandemia szerzy się błyskawicznie, również w Izraelu może być wiele ofiar śmiertelnych, jak we Włoszech i w innych krajach, jeśli działania mające identyfikować zarażonych miałyby być opóźnione choćby tylko o godziny.
Tymczasem we wtorek ministerstwo zdrowia ogłosiło kolejne ograniczenia. Obywatele mogą opuszczać swoje domy lub mieszkania tylko w sytuacjach absolutnie wyjątkowych, jak wizyta u lekarza czy zakup żywności. Zakazane są spacery po parkach i plażach, zamknięte są wszelkie instytucje usługowe i publiczne. Wyjątkowo dozwolony jest krótki pobyt z dziećmi na wolnym powietrzu czy wyprowadzenie psa. Obok urzędów, także firmy prywatne muszą przestawić się na pracę zdalną z domu.
Prezydent Reuven Rivlin zaapelował do obywateli, by traktowali poważnie te ograniczenia. Przyznał, że nie jest to łatwe. Ale zagrożenie jest realne.
tygodnikpowszechny.pl/inwigilacja-kontra-koronawirus-162681
o
Wolna Palestyna 